Сурат манбаси, NURPHOTO
Фоҳишабозликда бевосита иштирок этган эркак ва эркаклар учун ҳам маъмурий, жиноий жазо чоралари қўлланилсин, тегишли чоралар кўрилсин.
Муаллиф Дадаматов Мехриддин Табитдинович томонидан шу йил январ ойида киритилган таклиф "Менинг фикрим" порталида апрел ойининг илк ҳафтасида энг кўп комментарийларга сабаб бўлган.
Бор-йўғи ўтган олти куннинг ичида бу хусусда ўзбекистонликлар томонидан билдирилган фикрларнинг сони йигирмага яқинлашиб қолган.
Таклиф "Жамиятда фоҳишабозликка қарши қатъий чоралар кўриш ҳақида" сарлавҳаси остида порталга жойланган.
Муаллиф, "Бугунги кунда барча соҳаларда янги қонун ва қарорлар қабул қилинмоқда ва бу ўзининг самарасини кўрсатмоқда. Менинг фикримча, жамиятда фоҳишаликни ва шунга тенглаштирилувчи бузуқлик ҳолатларини камайтириш учун фақатгина фоҳишаларга ёки ушбу шароитни яратиб бераётган шахсларга жазо берилиши етарли эмас, балки шунда бевосита иштирок этган эркак ёки эркаклар учун ҳам маъмурий, жиноий жазо чоралари қўлланилсин, тегишли чоралар кўрилсин", - деб ёзади ўзининг жамоавий мурожаат матнида.
Унинг бу мурожаати ўзбекистонликлар орасида қарама-қарши муносабатларга сабаб бўлган.
Аммо шу пайтгача бу хусусда ўз фикрларини ёзиб қолдирганлар орасида бирор бир хотин-қиз кўзга ташланмайди.
Йилнинг энг кўп ўқилган мақоласи: Қашқадарё милицияси 20 минг сўмга танасини сотаётган аёлни қўлга олди
Ўзбекистон ва ВИЧ ОИТС: Ўзбеклар секс, сўлак ва СПИД ҳақида билиши керак ўнта жавоб нима?
Ўзбекистон қизлари нега фоҳишаликка қўл урмоқдалар?
Эркаклар ҳақида эркаклар акс-садоси
Сурат манбаси, PA
- Бу ечим эмас, негадир бизнинг одамлар тақиқлашни энг тўғри йўл, деб билади. Бозорга ўхшаб бу соҳада ҳам талаб таклифни келтириб чиқаради. Талабни тақиқлар ёки жазолар билан чеклаш, сунъий камайтириш мумкин лекин коррупцияга йул очилади, ҳар икки томон ҳам жазоловчи орган билан қанақадир келишишга ҳаракат қилади. Инсонда ақл бор, тафаккур бор, шу нарсаларни ишлатайлик, болаларимизга сифатли таълим берайлик, ҳафтада бир соат тарбиясига вақт ажратайлик, ўзимизга тўғри бўлайлик, шундай жамият қурайликки, инсонлар жазодан ёки худодан қўрқиб эмас, онгли равишда бу иллатдан воз кечишсин,.. деб ёзган QO'CHQOROV RUSTAM RAXIMJONOVICH.
RAHMANOV RAHIM ABDUG'ANIYEVICH фикрича, "Фоҳишабозликни онгли ва ақли жойида аёл қилади, руҳан ва маьнан заиф аёл бу ишни қилмайди. Фоҳишалик аёл учун қандай фойда келтириаётганлигига урғу бериш керак, Фоҳишаликдан топаётган даромадини бошқа иш билан топиш мумкинлиги келтириб чиқарувчи омилларга эътиборни қаратиш керак. Қанча жавобгарликни кучайтирилмасин, осон даромад топиш илинжида барибир яширинча йўллар билан фоҳишаликни давом эттираверишади. Таклиф саёз ва ҳаётий эмас".
"Men bu taklifga qo'shilaman va shu bilan birga fohishalik bilan shug'ullangan ayollar uchun reabilitatsiya markazi tashkil qilish, ularga psixologik-ruhiy yordam ko'rsatishni qo'shimcha qilgan bo'lardim", деган KAMOLOV G'ULOMJON MIRZOYEVICH.
EMINOV ILXAM MAXAMMADOVICH, "Дейлик, бу таклиф Олий Мажлисда кўриб чиқилиб, фоҳишалар хизматидан фойдаланганлар учун жазо тайинлади, унда бир неча саволлар вужудга келади: фоҳиша хизматидан фойдаланганликни қандай аниқланади, агар лаборатория таҳлилида ҳеч қандай из топилмаса-чи? Ўзбекистонга узоқ вақтга келган чет элликларга бу жазо қандай қўлланилади? Фоҳишага пул берилганлигини қандай исботланади (агар, пул фоҳишанинг ўзига берилмаган бўлса)? Бу ҳаммаси қанча маблағ талаб этади, бундай текшириш ишлари учун ИИБнинг қанча ресурсларини жалб этиш керак (бошқа муҳимроқ ишлардан чалғитиб)? Шу барча саволларга жавоб топиш керак ва кейин аниқ бўлади, бундай чора керакми ёки йўқ".
"Faqat bir yoqlama fikrlayapmiz. U ham kimningdir qizi, kimningdir singlisi, jamiyatimiz a'zosi! Jamiyatimizni sog'lomlahtirish haqida fikr bildiraylik. Qizlarimiz fohishalik uchun chet elga ketsa, yigitlarimiz fohishalarga borishni yigitchilikka yo'ysa, millatimiz jar yoqasiga yetaklamayapmizmi?", - deya savol qo'yadi XUDAYQULOV O'LMAS SUNATILLOYEVICH.
KUDRATOV ASLIDDIN FAXRIDDINOVICH, "Fikrlarni o'qidim, juda xursand, o'zbek xalqi qadim aqli va ziyoli bo'lgan taklif bergan vatandoshni ayblamayla, agar fohishalikni qonuniylashtiraylik yoki shunga o'xshash boshqacha taklif berganda, moderatordan o'tmasdi. SHAXSIY TAJRIBAMDAN KELIB CHIQIB AYTAYAPMAN", deb yozibdi.
"Ассалому алайкум ! Қайси бир олдинги тақиқ амалда ишлагандики, буниси амалда ишлайди, деб умид қилаяпсизлар ? Масалан : бошқа жиноятлар ҳам тақиқланган, нима, улар содир бўлмаяптими ёки латент жиноятлар йўқми ? Аммо лекин таклифни ҳам беришибди-да ! Ҳар нарсадан ташаббус бўлаверадими?", - дея ўз қарашларини изҳор этган MASHARIPOV MAKSUD OCHILOVICH.
DJURAYEV SHUXRAT XXX га кўра, "Бу ечим эмас. Аксинча, ёшлар ўртасида бузилган қизларни кўпайтиради, кўп хотинликка ва ундан кейинги низоларга сабаб бўлади. Биз 400 минг кишилик Бруней қабиласида эмасмиз!".
"Bu illat bizning davrgacha ham boʻlgan va bundan keyin ham boʻladi. Insoniyat yashamoqdami, bunga talab har doim boʻladi, talab boʻlgan joyda, turgan gapki , taklif topiladi. Keyin nimani cheklasang, shunga qiziqish koʻpayadi. Bunaqa cheklashlar faqat va faqat korrupsiyaga yoʻl ochadi. Hozir narxi 100 boʻlsa, cheklangandan keyin 200 ga chiqadi, bu esa fohishalikka qiziqishni oshiradi. Buni orqasidan korrupsiya rivojlanadi, xolos. Qanaqa, bilmadim, lekin boshqacha yechim topish kerak. Balikm qonuniylashtirish kerakdir, yana bilmadim", - deydi BALTAYEV ELDOR MAQSUDBEKOVICH.
"Менинг фикрим"
"Менинг фикрим" - жамоатчилик ташаббуслари ягона платформаси саналади.
Таклифлар модераторлар томонидан текширилганидан сўнг порталда эълон қилинади.
Жамоавий мурожаат зарур миқдорда овоз олган тақдирда, у Олий Мажлис палаталари ёки Халқ депутатлари маҳаллий Кенгашлари томонидан кўриб чиқилади.
Умумий овоз бериш мурожаат эълон қилингандан сўнг 90 кун давомида амалга оширилади.
Бунинг учун таклиф 10000 та овоз тўплаши керак бўлади.
Муаллиф Дадаматов Мехриддин Табитдиновичнинг "Жамиятда фоҳишабозликка қарши қатъий чоралар кўриш ҳақида"ги мурожаати "Менинг фикрим" порталига шу йилнинг 17 январ куни жойланган.
Таклиф бугун, 6 апрел кунига қадар 243 та овоз тўплаган, бу жамоавий мурожаатга овоз бериш учун ўзбекистонликлар ихтиёрида яна 88 кун қолгани илова қилинган.
Ўз жамоавий мурожаат/ғоясини амалга ошириш хусусига келганда эса, муаллиф, "Юқоридагилардан келиб чиққан ҳолда, қонунларга тегишли ўзгартишлар киритилиб, далил билан ушланган мазкур ҳолат иштирокчиси учун биринчи марта содир этилса, жарима белгилаш, иккинчи марта содир этилса, 15 сутка маъмурий қамоқ, учинчи мартада 1 йилгача аҳлоқ тузатиш ишларига жалб қилиш чораларини белгилашни таклиф қиламиз", - дейди.
Унинг наздида, "Бу чораларнинг қўлланилиши бу борадаги жиноятчилик ва турли салбий иллатларни бартараф этишга хизмат қилади".
Ўзбекистон, фоҳишабозлик ва қонунчилик
Сурат манбаси, GETTYIMAGES/CHINA PHOTOS
Ўзбекистонда фоҳишалик учун жазо чоралари сўнгги бор ўтган йил якунида кучайтирилган.
Сенатнинг декабр ойида бўлиб ўтган 17-ялпи мажлисида "Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига жамоат тартибини таъминлаш механизмларини такомиллаштиришга қаратилган ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида"ги қонун маъқулланган.
Янги шаклдаги мазкур қонун шу йилнинг 9 январ куни мамлакат президенти томонидан расман имзоланган.
Муаллифнинг таклифи эса, бу санадан ўн кунча ўтиб, "Менинг фикрим" порталига жойлангани маълум бўлади.
Ўзбекистонда фоҳишалик учун жарима миқдори оширилган, бу иш билан шуғулланиш энг кам ойлик иш ҳақининг уч бараваридан етти бараваригача жарима солинишига олиб келиши маълум қилинган.
Унгача Ўзбекистонда фоҳишалик учун жарима миқдори энг кам ойлик иш ҳақининг бир бараваридан уч бараваригача бўлган.
Янги қонунчиликка кўра, энди ушбу ҳуқуқбузарлик бир йил давомида такрор содир этилган бўлса, энг кам иш ҳақининг етти бараваридан ўн бараваригача миқдорда жарима солишга ёки ўн беш суткагача маъмурий қамоққа олишга сабаб бўлади.
Шу пайтгача бу каби ҳаракат учун жазо энг кам ойлик иш ҳақининг уч бараваридан беш бараваригача жаримани кўзда тутган.
Швецияда бўлгани каби фоҳишалик билан шуғулланаётган аёллар қаторида улар хизматидан фойдаланаётган эркакларни ҳам жазолашга оид ташаббус Ўзбекистонда ўтган йил ҳам бўй кўрсатган.
Бу хусусда Ўзбекистон Республикаси қонунчилик ҳужжатларига ўзгартиш ва тўлдириш киритишга оид қонун лойиҳаси regulation.gov.uz сайтида жамоатчилик муҳокамасига қўйилгани ҳам хабар берилган.
Ўзгартирилган, қўшимчалар киритилган ва расман маъқулланган янги шаклдаги қонун ҳозирча фақат фоҳишаликни кўзда тутиши кўрилган.
Сабаб ва омиллар
Сурат манбаси, Getty Images
Ўзбекистон - бугун дунёга энг кўп фоҳиша етиштириб берувчи мамлакатлардан бири сифатида кўрилади.
Чунки мамлакат аҳолиси камбағал, ҳатто қашшоқлик ҳам салмоқли.
Устига устак, Ўзбекистон Марказий Осиёда аҳолиси энг катта давлат ҳисобланади.
Яқинда эълон қилинган расмий статистик маълумотларда мамлакат доимий аҳолисининг сони 33 миллиондан ортгани англашилади.
Мамлакат аҳолисининг аксарияти мусулмон саналади.
Ҳам эркаклар ва ҳам хотин-қизлар назарда тутилганда, Ўзбекистон фуқароларининг салмоқли қисми, йилларки, меҳнат муҳожирлиги орқасидан кун кўриб келади.
Биргина расмий рақамларда бугун четда меҳнат муҳожирлигида банд ўзбекистонликларнинг сони икки миллионга яқин экани айтилади.
Маҳаллий кузатувчилар ва фаоллар эса, ҳақиқий рақамларнинг расмийсидан кўра бир неча баробар кўп эканини тахмин этишади.
Ўзбек аёллари учун мамлакатнинг ўзида оила боқишга етадиган тузук иш кам.
Хотин-қизларнинг моддий мустақиллиги нафақат иқтисодий имконсизлик, балки ўзбек жамиятидаги қарашлар боис ҳам амалда паст бўлиб қолмоқда.
Ўзбекистонда фоҳишалик қанчалик кенг тарқалган бўлмасин, у ноқонуний ва бу мавзу батафсил ёки холис муҳокама этилмайди.
BBCUZBEK.COM билан Telegram орқали +44 7858860002 номери билан боғланинг. Telegram каналимиз: https://t.me/bbcuzbek
